EMDR İLE TEDAVİ
(Eye Movement Desensitization and Reprocessing/Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme)
EMDR, Türkçe açılımıyla Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme, oldukça etkili bir psikoterapi yöntemidir. Şimdiye kadar Bugüne 2 milyon insanın psikolojik sıkıntılarında başarılı bir yaklaşım olduğu kanıtlanmıştır.
EMDR Nasıl Ortaya Çıktı ?
EMDR’nin gelişimi 1987 senesinde, Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin olumsuz ve rahatsız eden düşünceleri azaltabildiğini anlamasıyla birlikte bunu travmaya maruz kalan kişiler üzerinde çalışmalar yaparak inceledi. Bu araştırmasında elde ettiği başarıyı da yayınladı (Journal of Traumatic Stress, 1989).
Dr. Shapiro’nun bu çalışması tüm dünyada ilgi uyandırdı ve bu konu üzerinde çalışmalar arttı. Farklı psikolojik problemlere özgü protokolleri olan her terapi modelinin içine entegre edilebilecek olan bir yaklaşımdır.
EMDR öncesi NELER OLDU ?
Herhangi bir deneyim ve öğrenme sürecinde, bu bilgi beyinde belirli bölgelerde işlemlenir ve gerektiğinde buna uygun tepki ve davranışlar geliştiririz. Öğrenilen bilgiye yönelik her türlü duyum anıyla birleşir ve bir bütün oluşturur; sesler, kokular, duygular vs. İnsan uyum sağlayan bir varlıktır ve her yeni öğrenme yaşantısına adaptasyon sağlarız. Lakin travmatik ve olumsuz-rahatsız eden durumlarla karşılaştığımızda bu adaptif mekanizma bozulur. Yeni bilgiler işlenirken diğer anı ağlarıyla bağlantı kuramaz dolayısıyla sağlıklı bir öğrenme yaşantısı oluşmaz. Buna bağlı da öğrenme ruh sağlığına uygun bir çerçevede gerçekleşmez. Bu işlenemeyen yaşantı bazı durumlarda tetiklenir ve bizi rahatsız eder hatta sanki yeniden yaşıyormuşuz gibi hissederiz. Bu olumsuz inanç ve duygulara yol açan işlenmemiş anılar şimdiki zamandaki olaylar tarafından tetiklenmektedir. İşlenmemiş Anılar şunlar olabilir; Doğal afetler
Büyük kazalar, kayıplar,
- Savaş,
- Taciz, tecavüz
- Her yaşta yaşanan ve etkisi travmatik olan her tür yaşantı;
- Aile, okul, iş çevresinde yaşanan olumsuz olaylar,
- Şiddete maruz kalmalar, aşağılanmalar, reddedilmeler, ihmal
- Başarısızlıklar
EMDR bu tür işlenememiş anılarla diğer anılar arasında bağlantıyı sağlar ve öğrenmeyi gerçekleştirir. Danışan artık rahatsız edici olaydan yakınmaz hale gelir. Hatta bu anıya yeni ve sağlıklı bir bakış açısı kazandırır. Bu durumda sadece semptom ortadan kalkmakla kalmaz yeni pozitif duygu düşünce ve inançlar yerleştirilir. EMDR terapisinde 8 aşamalı, üç yönlü (geçmiş, şimdi, gelecek) bir protokol uygulanır. Hedef, geçmişte yaşanan anıların yeniden işlenerek duyarsızlaşmanın sağlanması, bugünkü semptomların tedavisi, danışanın gelecekte karşılaşacağı benzer sorunlar karşısında, kazandığı olumlu inanç ve duyguların geliştirdiği yeni bakış açısının yönlendirdiği davranışları gösterebilmesidir. EMDR Protokolü Danışan Geçmişi: Semptomlar ve sorunların kaynağı olan anılar ve gelecekle ilgili hedefler belirlenir ve tedavi planı oluşturulur. Hazırlık: Danışan EMDR hakkında bilgilendirilir, işlemlemeye hazır hale getirilir. Değerlendirme: Terapist, danışanın hedef anıyı temsil eden resmi, bu resimle ilgili bugünkü negatif inancını ve duygularını, bedenindeki hislerini ve yerini ve arzuladığı pozitif inancını belirlemesine yardımcı olur. Duyarsızlaştırma: Bu aşamaya danışanın anıyı temsil etmek üzere seçtiği resme odaklanması, negatif inancını düşünmesi, negatif duygularını yaşaması ve tüm bunların bedeninde yarattığı değişimi hissetmesi ile başlanır.
Ardından danışan zihnini serbest bırakır. İçeriğini veya nereye doğru gittiğini kontrol etmeden zihninden geçen herşeyin farkına varır. Danışan işlemleme sırasında terapistin iki yöne hareket ettirdiği parmağını gözleriyle takip eder. Danışanının zihninden geçenlere ve göz hareketlerine aynı anda dikkatini vermesinin, beynin sağ ve sol yarımküresini ilişkiye geçirdiği düşünülmektedir. Beyin, yaşantılardan gelen bilgiyi REM uykusu (Hızlı Göz Hareketli Uyku) sırasında işler. EMDR’de uygulanan çift yönlü göz hareketlerinin benzer bir fizyolojik etkiyi, uyanıkken sağlayabildiği öngörülmektedir. Aynı zamanda, çift yönlü işitsel uyarım, çift yönlü dokunma gibi farklı uyarımlardan da yararlanılmaktadır. Terapist her setten sonra, danışana zihninden geçenleri sorar, işlemlemeyi kontrol eder ve tüm süreçte danışana rehberlik eder. Anı ve danışanın kendisi ile ilgili pozitif düşünce ve inançları (örn: Elimden gelen herşeyi yaptım) arasında bağlantı kuruluncaya ve anı daha az rahatsızlık verir hale gelinceye kadar işleme sürdürülür. EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır? Yerleştirme: Danışanın pozitif inancını pekiştirmek amacıyla setler uygulanır. Beden Tarama: Danışanın bedenini taraması ve rahatsızlık veren bir duyum varsa işlenmesi sağlanır. Kapanış: Terapist danışana geribildirimde bulunur, gerektiğinde rahatlatacak bazı teknikleri uygular, seanstan sonra neler olabileceğini anlatır. Psikolojik tepkileri hakkında kısa notlar almasını ister. Yeniden Değerlendirme: Bir önceki seansın değerlendirilmesi yapılır.
Terapist önceki seansta ulaşılmış pozitif sonuçların yerleşip yerleşmediğini kontrol eder. Ayrıca danışandan gelen yeni verileri değerlendirir. Bu değerlendirmeler sonucunda işlemleme süreci devam eder veya diğer anılarla çalışılmaya başlanır. İşlenmemiş, geçmiş ve yakın zaman anı veya anıların işlenmesi tamamlandığında bugünkü rahatsızlık veren semptomlar da büyük ölçüde kaybolur. Yine de her bir semptom tekrar taranır ve gerekirse işlenir. Böylece protokolün Geçmiş ve Bugün aşamaları tamamlanır ve Gelecek aşamasına gelinir. Terapist danışandan daha önce belirlenmiş, işlevsel olmayan tepkileri harekete geçiren her bir güncel tetikleyici durum için arzu ettiği davranışları belirtmesini ister. Terapist ve danışan beraber arzu edilen davranışların sergilendiği senaryolar hazırlar. Danışan bu senaryoları adım adım hayalinde yaşar ve rahatsızlık veren noktalarla karşılaşılırsa işlenir. Gerekirse danışana yeni bilgi ve beceriler kazandırılır. Böylece danışanlar daha önce sorun yaşadıkları durumlarla başetmeye hazır hale gelirler.
EMDR Ne Kadar Sürer?
EMDR tedavisinin ne kadar süreceği sorunun tipi, danışanın bugünkü yaşam koşulları, önceki travmaların sayısı ve etkisi ile bağlantılıdır. Her kişinin bilgileri kendi değerleri ve deneyimleri doğrultusunda kendine has bir biçimde işlemesi de süreyi etkiler.
EMDR’nin Etkinliği ?
EMDR birçok uluslararası sağlık ve devlet kurumu tarafından da etkili bulunmaktadır. Bunlardan bazıları: Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO, World Health Organization) Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association) Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği (International Society for Traumatic Stress Studies) Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs) Amerika Savunma Bakanlığı (U. S. Department of Defense) Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı (United Kingdom Department of Health) Ulusal İsrail Akıl Sağlığı Kurulu (Israeli National Council for Mental Health)
KAYNAKÇA:
1. EMDR Treatment and Training Manual / Level 1, EMDR Institute.Inc,2002 (Türkçe’si yayımlanmamış metin,DBE). www.emdr-tr.org’tan yararlanılmıştır
